طراحی مجتمع مسکونی منطبق با تنوع خرده فرهنگ ها در شهر جدید بهارستان اصفهان

چکیده ریشه¬ی عمیق مفهوم خانه در فرهنگ هر مرز¬وبوم، بر استخراج الگوهای مسکن از زمینه¬ی فرهنگی هر جامعه صحه می¬گذارد. ارتباط نزدیک خانه و فرهنگ به حدی مورد توجه پژوهشگران و معماران است که برخی خانه را به عنوان یکی از مهم ترین ارکان فضایی حیات جامعه و جلوه¬های فرهنگی آن می دانند. امروزه سیاست¬گذاری در امر طراحی و ساخت مسکن به¬گونه¬ای شده است که طراح با فرهنگ و شیوه¬ی زندگی خانواده¬ای که قرار است در آن خانه ساکن شوند، آشنایی ندارد، بنابراین شناخت فرهنگ آن¬ها به منظور آشنایی با نیازهای قابل تعمیم¬شان ضروری به نظر می¬رسد؛ اما پیچیدگی مساله زمانی آشکار می¬گردد که بین اقوام متفاوت علاوه بر شباهت¬هایی که به واسطه¬ی ایرانی بودنشان وجود دارد، تفاوت¬هایی نیز به دلیل ویژگی¬های خرده¬فرهنگی آنها، به چشم می¬خورد. محدوده¬ی مطالعاتی در پژوهش حاضر شهر جدید بهارستان است که سه قوم اصفهانی- خوزستانی- بختیاری جمعیت غالب آن را تشکیل می¬دهند. خانه¬های طراحی شده برای این اقوام بدون در نظر¬گرفتن ویژگی خرده¬فرهنگی آن¬ها شبیه به یکدیگر بوده و تامین کننده¬ی برخی از نیازهای آن¬ها نیست. بنابراین به منظور آشنایی با ویژگی¬های فرهنگی سه قوم مذکور، پرسشنامه¬هایی را در ارتباط با شیوه¬ی زندگی آن¬ها تهیه و تنظیم نموده، سپس پاسخ¬ها¬ی بدست آمده را دسته¬بندی و بررسی کرده، و در نهایت با تحلیل نتایج حاصل، راهکارهایی عملی برای طراحی مسکن، بر مبنای تفاوت¬ها و شباهت¬های رفتاری اقوام مذکور، ارائه شده است. مهمترین ویژگی که منجر به ایجاد تفاوت در نحوه زندگی خرده¬فرهنگ¬های مختلف می¬شود، میزان درون¬گرایی و برون¬گرایی اقوام متفاوت است که بررسی پرسشنامه¬ها به وضوح نشانگر این موضوع در اقوام مذکور می¬باشد. بررسی¬ها نشان دادندکه اقوام اصفهانی درون¬گرا، اقوام خوزستانی برون¬گرا و اقوام بختیاری در مقایسه با اقوام اصفهانی برون¬گرا و در مقایسه با اقوام خوزستانی درون¬گرا محسوب می-شوند. همین تفاوت ساده در نوع روابط، رفتارها، نحوه زندگی، چیدمان فضایی و در نهایت معماری فضا بسیار تأثیرگذار است، ودر طراحی بدین¬گونه رخ می¬نماید که هر چه میزان برونگرایی بیشتر باشد تفکیک فضایی کاهش یافته و فضاهای بهم پیوسته¬تر می¬شود. بنابر نتایج حاصل از تحقیقات و تحلیل¬ها، برای طراحی پلان دسته¬بندی جدیدی از تقسیم فضاها ارائه گردید که شامل عناصر ثابت و عناصرمنعطف بوده و در فصل طراحی با توجه به شباهت¬های رفتاری، جایگیری عناصر ثابت پلان، شامل دستگاه پله، آسانسور و فضاهای تاسیساتی انجام گرفته و با ایجاد فضاهای پیوسته در بخش خصوصی و عمومی خانه، امکان ایجاد تغییرات بر مبنای نیازهای کاربران با قومیت¬های متفات فراهم شده است. به عبارتی دیگر یک پلان مولد اولیه شکل گرفته که هر قومی پس از وارد شدن به خانه مذکور آن را مطابق با نیازهای خود تغییر خواهد داد. البته شایان ذکر است اقوامی که مدت بیشتری از زمان سکونت آن¬ها در بهارستان می¬گذشت، شیوه¬ی زندگیشان شباهت بیشتری به یکدیگرداشت، بنابراین می¬توان اینگونه نتیجه¬گیری کرد که ویژگی¬های خرده-فرهنگی به مرور زمان و در اثر ارتباط اقوام با یکدیگر کم¬رنگ¬تر خواهند شد.